روز تاسوعا نخلیها مشغول پوشاندن لباس بر نخل میشوند . نخل چهارچوبه ای مسقف شبیه تابوت است که به مناسبت شهادت امام حسین و در حرکتی نمادین همراه با نوحه خوانی در حسینیه و کوچه های گرمه و بین امامزاده ها و قبرستان گردانده میشود نوحه ی معروف نخل تقریبا فلسفه ی نخل گردانی را بیان میکند :

ما سینه زنان کز پی این نخل عزاییم        از تعزیه داران شه کرب و بلاییم

آن روز نبودی اگرت تخته و تابوت         این نخل و علم تخته و تابوت نماییم

بستیم اگر خنجر و شمشیر بر این نخل       در فکر جراحات شه کرب و بلاییم

.........................................          .....................................

نخل را با پارچه مشکی میپوشانند ، دو شمشیر بلند ، جلو و عقب نخل در بالاترین قسمت و 4 خنجر در چهار گوشه نخل نصب میشود . جلو و عقب نخل با عکسهایی از ائمه اطهار تزیین میشود .

نخل دو زنگ دارد که داخل آن نصب میشود یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر یک نفر مسئول حرکت دادن زنگ  هاست .ظاهرا زنگها علامت کاروان ابا عبدالله یا کاروان اسراست . چهر نفر نخل را بلند میکنند که در اصطلاح نخلی هستند و بعد مردم برای رفتن زیر نخل و گرفتن پایه های آن بر هم سبقت میجویند . در حالی که نخلیها در حال انجام کار خود هستند و یا وقتی آن را به پایان رساندند . 4 دسته حرکت میکنند .

1 - دُوَن داران : چند نفر هستند که زنبیلهایی با خود حمل میکنند و به درب تک تک منازل مسکونی مراجعه نموده و مواد لازم برای تهیه حلیم روز عاشورا را دریافت میکنند . مردم نذر دارند و اگر احیانا دون داران به درب منزل آنها نروند گله میکنند .

2 – علم داران : علم ها را که یا  شب پنجم اگر شب جمعه بوده و یا شب ششم بر پا کرده اند علم داران بر میدارند و به خانه همه اهالی همراه علمهایشان میروند ، ذکر آنها هنگام ورود به خانه اهالی (( یا عباسعلی )) است .

3 – ملاها : ملاها شروع به خواندن اشعار محتشم میکنند از نزدیکترین خانه به حسینیه شروع میکنند و درب تمام منازل میروند و ضمن محتشم خوانی برای اموات صاحبخانه ها طلب مغفرت میکنند . شبهای دهه وقتی محتشم میخوانند تکرار آن اینست :

یاران عزای کیست که در دشت کربلاست     ماتم نشین محمد و صاحب عزا خداست

اما روز تاسوعا بند دیگری را تکرار میکنند :

بیا که با دل پر خون به کربلای حسین      به های های بگرییم در عزای حسین

ملاها پس از پرسه زنی درب تمام منازل ، نزدیک ظهر وارد حسینیه میشوند ، بند پایانی محتشم را میخوانند و کارشان خاتمه می یابد .

4 – هیئت : به همراه گروهای 3 گانه هیئت عاشقان حضرت ابوالفضل ( ع ) نیز با نوحه خوانان حرکت میکنند و در تمام کوچه ها پرسه میزنند و در محلهایی خاص نیز از حرکت باز می ایستند و برای اموات فاتحه خوانی میکند .به مجموعه این اعمال ، پرسه زنی میگویند . مردم بر گروهای 3 گانه فوق چیز یا پولی نیز به عنوان تیمن و تبرک پرداخت میکنند .

دون داران کار اصلی شان از ظهر شروع میشود . گندمهای دریافتی را ابتدا تمیز کرده و سپس به آسیاب برده بلغور میکنند و در آشپزخانه مخصوص کنار حسینیه دیگهای بزرگی بار میگذارند و بلغور گندم و نخود و لوبیا و سایر حبوبات که نذری مردم است را بار میکند . در یک ریگ نیز گوشتهای نذری مردم برای حلیم را بار میکنند . سال گذشته که سوال کردم گفتند 160 کیلوگرم گوشت برای حلیم بار گذاشته اند . کار پخت حلیم تا نزدیکی های صبح طول میکشد . حدود یک دیگ از حلیم را برای صبحانه کسانی که در زیارت عاشورای صبح عاشورا شرکت کرده اند میگذارند و ما بقی حلیم را مردم در ظرف کرده و به خانه میبرند و جهت  تیمن و تبرک میل میکنند .      

محرم در گرمه از شب اول تا پنجم تغییری ندارد . از شب ششم ، مراسم تغییر میکند . بعد از ظهر پنجم اگر پنجشنبه باشد به علم ها لباس میپوشانند و اصطلاحا علم ها را به پا میکنند . بعد از مراسم نماز و زیارت عاشورا و دعای کمیل به منزل مرحوم کربلایی سید علی آل داوود میروند و علم ها را که آنجا به پا شده بر میدارند و به صورت هیئت در حالی که نوحه میخوانند به حسینیه میروند . علم دارها مشخصند و این منصب را به ارث میبرند . مطلع نوح عبارتست از :

این علم از کیست که بی صاحب است       صاحب او کشته و یا غایب است

در حسینیه این نوحه ادامه پیدا میکند . بعد چاووشی میکنند و محتشم میخوانند و حسن حسین و سپس برنامه جدید جوش ریختن اجرا میشود .

چاووش میخواند :

فرمود حسین که خیمه ها بار کنید      هفتاد و دوتن را همه بیدار کنید

بارها به پشت اشتران بر بندید          رحمی به دل عابد بیمار کنید

و افراد حاضر بعد از هر مصراع میگویند حسن بعد از مصراع چهارم مجددا برنامه حسن حسین اجرا میشود .

چاووش ادامه میدهد :

فرمود حسین که ترک جان باید کرد     جان را به فدای شیعیان باید کرد

هر شیعه که در مصیبتم گریه کند        البته شفاعتش به جان باید کرد

پایان این شعر نیز مثل شعر قبلی است .

چاووش ادامه میدهد :

یا رب به محمد علی را برسان       آن یکه سوار حیدری را برسان

آن دم که اجل دامن عمرم گیرد      قبل از ملک موت علی را برسان

 و افراد در پایان هر مصراع میگویند آمین و در پایان مصراع چهارم حسن حسین اجرا میشود و سینه زنان میگویند حیدر علی ....

چاووش ادامه میدهد :

اگرخسته جانی بگو یا علی      اگر ناتوانی بگو یا علی

تنت گر بیفتد بدام  بلا            مترس وملرز وسه مرتبه بلند بگو یا علی

و سینه زنان میگویند یا علی .

بعد پا منبری خوانده میشود :

خون میچکد از دیده                    در ماتم مظلومان

در ماتم مظلومان                       خون میچکد از دیده

آواز خوش بلبل                         از آه یتیمان است

از آه یتیمان است                       آواز خوش بلبل

این لاله که پر خون است             از خون شهیدان است

از خون شهیدان است                  این لاله که پر خون است

......................                  ...........................

و این مراسم تا شب تاسوعا ادامه پیدا میکند . در مطلب بعدی مراسم شب عاشورا که ویژه است تو ضیح داده میشود .